CBDC en de noodwet financieel verkeer

23 november 2022 vergaderde de Tweede Kamer in Den Haag over de invoering van een Europese digitale munt, de zogenaamde Central Bank Digital Currency (CBDC). De bedoeling is dat er naast het huidige geldsysteem een nieuw systeem komt die niet meer door lokale commerciële banken beheerd wordt, maar door de Europese Centrale Bank (ECB). De belangstelling van veel Nederlanders was groot, want het merendeel van de burgers die naar Den Haag getrokken waren om deze vergadering bij te wonen konden niet binnen komen, omdat de publieke tribune vol was. Zelfs de ME kwam er nog aan te pas om het plein voor de tijdelijke Tweede Kamer leeg te vegen. Over de voor- en nadelen van een CBDC is veel te vertellen, maar daar gaan we op deze webpagina niet op in. We gaan het hebben over de trigger, die dit gebeuren was voor veel mensen, om eens te kijken hoe veilig ons huidige geldsysteem eigenlijk is. Staat ons spaargeld nog wel veilig bij onze bank? Tevens speelde in die week de noodwet die in geval van ernstige crisis ingevoerd kan worden. Alleen enkele Kamerleden mochten deze stukken inzien, onder absolute geheimhouding.

Als we terugkijken naar de kredietcrisis in 2008, dan zien we dat onze minister van financiën zegt dat we ons geen zorgen moeten maken en dat hij geen ‘Amerikaanse toestanden’ in Nederland verwacht. De val van Lehman-Brothers is een Amerikaanse interne gelegenheid die ons niet zal raken. Vervolgens zien we dat het toch fout gaat en banken op omvallen staan. Als mensen het vertrouwen in een bank verliezen, gaan ze geld opnemen. Als dat massaal gebeurt dan ontstaat een zogenaamde bankrun, waar de bank dan ook door omvalt. Een bekend voorbeeld is de bank van Dirk Scheringa (DSB). Via de media roept Pieter Lakeman spaarders 1 oktober 2009 op bij deze bank om hun spaargeld op te nemen. “Iedereen die nu spaargeld bij DSB heeft moet zijn geld daar terugtrekken als dat mogelijk is”. Hij deed deze oproep in tv-programma Goedemorgen Nederland. Met grote gevolgen. DSB ging kapot. Toen ABN-AMRO in de problemen kwam moest de Nederlandse overheid deze bank redden. Niet alleen in Nederland speelde deze problematiek: De IJslandse bank ICE-save gaat ook failliet. Destijds stond het depositogarantiestelsel garant voor maximaal 20.000 euro. Mensen met meer vermogen zijn dat meerdere kwijt geraakt. Het garantiestelsel is daarna verbeterd tot een garantie van 100.000 en de verplichting voor de banken om grotere buffers aan te houden. Juridisch is het zo dat wanneer u geld op de bank zet, de bank eigenaar van dat geld wordt, en u een claim op de bank heeft om dat geld terug te vragen. Zolang er geen problemen zijn, functioneert dit goed. Maar als het fout gaat…is de spaarder de klos.

Met een CBDC (programmeerbaar geld) kan de overheid een bankrun voorkomen door een limiet te stellen aan het bedrag wat u op kan nemen of mag spenderen binnen een bepaald tijdsbestek. Maar ook zonder CBDC heeft de overheid mogelijkheden om in te grijpen. De overheid heeft de mogelijkheid om in bepaalde crisissituaties (bijvoorbeeld oorlog) de Noodwet financieel verkeer in werking te stellen. De overheid kan dan kredietbeperkingen instellen, het opnemen of gebruik van geld beperken, of zelfs tijdelijk de banken fysiek en online sluiten. Eveneens kan men het verhandelen van beleggingen stilleggen of beperken. Ook verzekeraars mogen dan beperkende voorwaarden hanteren. Als uw huis in een oorlog kapot gebombardeerd wordt is de kans klein dat de verzekering uitkeert.

Betrouwbaarheid geldsysteem

Voorbeelden uit het buitenland laten zien wat er mogelijk is. De Aandelenhandel Gazprom in Frankfurt, word na het uitbreken van de oorlog tussen Rusland en Oekraine gestopt. Voor hoelang dit gestopt is, en of deze aandelen ooit nog waarde krijgen, is onduidelijk. Bankrekening van rijke Russen in Europese landen worden bevroren. Los van het feit aan welke kant van de oorlogvoerende partij ze staan, ze kunnen niet meer bij hun geld. Ook de dollartegoeden van de Russische centrale bank in Amerika zijn onmiddellijk bevroren. In Canada werden protesterende truckers tegen het coronabeleid en sympathisanten die de truckers financieel steunden met een donatie, uitgesloten van het betaalsysteem. Het collectief belang gaat boven het individueel belang, aldus de Canadese regering.

Gevolgen beperkingen internationaal geldsysteem (SWIFT)

De ingevoerde beperkingen hebben veel landen, maar ook westerse burgers, bewust gemaakt van de mogelijkheden die overheden hebben om onze gepolitiseerde valuta te manipuleren. We zien dat landen als Brazilië, Rusland, India, China, Zuid-Afrika (BRICS-landen) maar ook andere landen hun Amerikaanse dollars verruilen voor andere waarde-assets, zoals grondstoffen, energie en edelmetalen. Ook hebben die landen aangekondigd met een eigen valuta te komen, zodat ze niet meer met dollars betaald hoeven te worden.

Wat kan ik zelf doen?

Nu we weten dat een spaarrekening, ondanks het deposito garantiestelsel, niet 100% veilig is, en door de hoge inflatie uw geld steeds minder waard wordt, kan men overwegen om voor een deel zoveel mogelijk onafhankelijk te worden van het systeem door te ‘sparen’ in zaken die de overheid niet kan beïnvloeden. Verder is het verstandig om uw spaargeld te spreiden over verschillende banken, maar ook eventueel geld dat niet direct nodig is te beleggen in aandelen of edelmetalen. Een kleine hoeveelheid contant geld is ook verstandig. Al is het maar om bij een landelijke pinstoring uw boodschappen af te kunnen rekenen bij de kassa van de supermarkt. Het is niet verstandig om veel geld contant thuis te bewaren. Bij brand of diefstal bent u alles kwijt. Kijk ook eens op de website van het Nibud. Het Nibud adviseert om voor drie maanden contant leefgeld in huis te hebben. Ook de website van de rijksoverheid adviseert een noodpakket met daarin wat contant geld. Helaas blijven we afhankelijk van het huidige systeem met banken, en zullen we moeten vertrouwen dat deze ook bij ernstige crisissituaties hun verplichtingen zullen nakomen.